Ελλείμματα και Δημοκρατία – ένα φρένο τώρα

Χθες η Eurostat δημοσίευσε (pdf)
τα τελικά μεγέθη για το έλλειμμα και το χρέος στην Ενωμένη Ευρώπη
(27) και την EZ (17) για το 2011. Για την EZ, το έλλειμμα από 6,38% του ΑΕΠ
το 2009 έχει μειωθεί στο 4,1% το 2011. Για την ΕΕ, από 6,9% το 2009 έχει μειωθεί
στο 4,5% το 2011. Αυτό σημαίνει ότι ο μελλοντικός ρυθμός του χρέους έχει σημαντικά
επιβραδυνθεί. Η επιβράδυνση όμως αυτή σε συνδυασμό με τη μεταβολή του ΑΕΠ,
αλλά και του κόστους δανεισμού οδηγεί: α) σε αύξηση της σχέσης χρέους προς
ΑΕΠ και στις δύο ενότητες κρατών και β) σε μείωση του ελλείμματος, η οποία
δεν θεωρείται ακόμα αρκετή. Έτσι, η κρίση χρέους στην Ευρώπη διατηρείται.

Πριν προχωρήσω στο κυρίως θέμα του σημερινού σημειώματος, να σχολιάσω τις
επιφυλάξεις της Eurostat για τα στατιστικά στοιχεία της Ιρλανδίας. Ούτε λίγο
ούτε πολύ, η «κακή» τράπεζα της Ιρλανδίας (η NAMA – IL) που έχει απορροφήσει
προβληματικά τραπεζικά κεφάλαια, παρόλο που ανήκει στο κράτος την κατατάσσουν
στον ιδιωτικό τομέα! Τα σχόλια και οι αναλογικές συγκρίσεις με την ελληνική
περίπτωση (μεθοδολογίες υπολογισμού του ελλείμματος) είναι όλα δικά σας.

.telerik-reTable-2 {
border-collapse: collapse;
border: solid 0px;
font-family: Tahoma;
}
.telerik-reTable-2 tr.telerik-reTableHeaderRow-2 {
border-width: 1.0pt 1.0pt 3.0pt 1.0pt;
margin-top: 0in;
margin-right: 0in;
margin-bottom: 10.0pt;
margin-left: 0in;
line-height: 115%;
font-size: 11.0pt;
font-family: «Calibri»,»sans-serif»;
width: 119.7pt;
border: solid white 1.0pt;
border-bottom: solid white 3.0pt;
background: #4F81BD;
padding: 0in 5.4pt 0in 5.4pt;
color: #FFFFFF;
}
.telerik-reTable-2 td.telerik-reTableHeaderFirstCol-2 {
border-width: 1.0pt 1.0pt 3.0pt 1.0pt;
border: solid white 1.0pt;
border-bottom: solid white 3.0pt;
padding: 0in 5.4pt 0in 5.4pt;
}
.telerik-reTable-2 td.telerik-reTableHeaderLastCol-2 {
border-width: 1.0pt 1.0pt 3.0pt 1.0pt;
border: solid white 1.0pt;
border-bottom: solid white 3.0pt;
padding: 0in 5.4pt 0in 5.4pt;
}
.telerik-reTable-2 td.telerik-reTableHeaderOddCol-2 {
border-width: 1.0pt 1.0pt 3.0pt 1.0pt;
border: solid white 1.0pt;
border-bottom: solid white 3.0pt;
padding: 0in 5.4pt 0in 5.4pt;
}
.telerik-reTable-2 td.telerik-reTableHeaderEvenCol-2 {
border-width: 1.0pt 1.0pt 3.0pt 1.0pt;
border: solid white 1.0pt;
border-bottom: solid white 3.0pt;
padding: 0in 5.4pt 0in 5.4pt;
}
.telerik-reTable-2 tr.telerik-reTableOddRow-2 {
color: #666666;
background-color: #F2F3F4;
font-size: 10pt;
vertical-align: top;
}
.telerik-reTable-2 tr.telerik-reTableEvenRow-2 {
color: #666666;
background-color: #E7EBF7;
font-size: 10pt;
vertical-align: top;
}
.telerik-reTable-2 td.telerik-reTableFirstCol-2 {
margin-top: 0in;
margin-right: 0in;
margin-bottom: 10.0pt;
margin-left: 0in;
line-height: 115%;
font-size: 11.0pt;
font-family: «Calibri»,»sans-serif»;
width: 119.7pt;
border-top: none;
border-left: solid white 1.0pt;
border-bottom: none;
border-right: solid white 3.0pt;
background: #4F81BD;
padding: 0in 5.4pt 0in 5.4pt;
color: #FFFFFF;
}
.telerik-reTable-2 td.telerik-reTableLastCol-2 {
padding:0in 5.4pt 0in 5.4pt;
}
.telerik-reTable-2 td.telerik-reTableOddCol-2 {
padding: 0in 5.4pt 0in 5.4pt;
}
.telerik-reTable-2 td.telerik-reTableEvenCol-2 {
padding:0in 5.4pt 0in 5.4pt;
}
.telerik-reTable-2 tr.telerik-reTableFooterRow-2 {
color: #666666;
background-color: #FFFFFF;
font-size: 10pt;
vertical-align: top;
padding: 0in 5.4pt 0in 5.4pt;
}
.telerik-reTable-2 td.telerik-reTableFooterFirstCol-2 {
margin-top: 0in;
margin-right: 0in;
margin-bottom: 10.0pt;
margin-left: 0in;
line-height: 115%;
font-size: 11.0pt;
font-family: «Calibri»,»sans-serif»;
width: 119.7pt;
border-top: none;
border-left: solid white 1.0pt;
border-bottom: none;
border-right: solid white 3.0pt;
background: #4F81BD;
padding: 0in 5.4pt 0in 5.4pt;
color: #FFFFFF;
}
.telerik-reTable-2 td.telerik-reTableFooterLastCol-2 {
padding: 0in 5.4pt 0in 5.4pt;
}
.telerik-reTable-2 td.telerik-reTableFooterOddCol-2 {
padding: 0in 5.4pt 0in 5.4pt;
}
.telerik-reTable-2 td.telerik-reTableFooterEvenCol-2 {
padding: 0in 5.4pt 0in 5.4pt;
}

Παραλίγο η Ελλάδα να βρεθεί στην πρώτη θέση του Πίνακα με τη μεγαλύτερη προσαρμογή
ελλείμματος! Θα μου πείτε, μ’ έναν τεράστιο κοινωνικό πόνο. Αυτό είναι σωστό.
Θα μου πείτε ότι το ίδιο αποτέλεσμα θα μπορούσαμε να το επιδιώξουμε με διαφορετική
πολιτική. Και αυτό είναι πολύ σωστό. Τουλάχιστον όμως είχαμε αποτέλεσμα! Και
μάλιστα εντυπωσιακό. Όποιος δεν το βλέπει, απλώς σκέπτεται μη ορθολογικά.

Ωστόσο, γρήγορα γκρίζες σκέψεις ήρθαν να καλύψουν το όποιο χαμόγελο. Μήπως
αυτή η πολιτική μαζί με τον κοινωνικό πόνο και την εξασθένιση της μεσαίας
τάξης φέρνει και κάτι άλλο; Δηλαδή τη μείωση της Δημοκρατίας και την εμφάνιση
αυταρχικών και αντιδημοκρατικών στοιχείων σε όλη την ευρωπαϊκή ήπειρο; Πάρτε
την περίπτωση των τριών πρώτων χωρών: Ουγγαρίας, Ελλάδας και Λετονίας. Τον
Μάιο του 1980 είχα γράψει ένα άρθρο με τίτλο «Οικονομική Μεταρρύθμιση στην
Ουγγαρία», με αναφορά στην πολλά υποσχόμενη τότε δημοκρατική μεταρρύθμιση
στην ουγγρική οικονομία. Είχε δημοσιευθεί στο περιοδικό «Οικονομία και Κοινωνία»
(με μέλη, μεταξύ άλλων, της Σ.Ε. τον Δ. Καράγιωργα και τον Τ. Γιαννίτση).
Θυμάμαι πολύ καλά τα κίνητρά μου τότε. Είχα διακρίνει στην τότε πολιτική Άνοιξη
της Ουγγαρίας την υπόσχεση για μία δημοκρατικότερη πορεία της Ανατολικής Ευρώπης.
Σήμερα όμως;

Στην Ουγγαρία έχει επικρατήσει ένα ιδιόρρυθμο καθεστώς υπό τον Viktor Orbán
με αρκετές εκδηλώσεις που δεν ανταποκρίνονται στο ευρωπαϊκό κεκτημένο της
δημοκρατικότητας. Ίσως οι σημαντικότερες από αυτές είναι το νέο Σύνταγμα της
χώρας από τον Απρίλιο του 2011, που ψηφίστηκε εν μέσω κριτικής ότι πάσχει
από σοβαρή έλλειψη ισορροπίας μεταξύ των βασικών εξουσιών, η μείωση της ανεξαρτησίας
της Κεντρικής Τράπεζας, η οργάνωση καινούργιων μυστικών υπηρεσιών (η λεγόμενη
ΤΕΚ), που υπάγονται αποκλειστικά στον πρωθυπουργό με χωρίς όρια αρμοδιότητες
και σχεδόν οργουελλιανό χαρακτήρα. Αλλά και η μείωση του ελλείμματός της οφείλεται
σε μία σειρά από αμφιλεγόμενες «μιας χρήσης» διαδικασίες ενίσχυσης των εσόδων,
όπως η επανεθνικοποίηση του ιδιωτικού μέρους της συνταξιοδοτικής οργάνωσης
που έφερε ad hoc αύξηση των εσόδων. Ως αποτέλεσμα, η ΕΕ δεν δέχτηκε τις αλλαγές
αυτές, παρόλο που φαίνεται ότι τις συμπεριλαμβάνει στους στατιστικούς υπολογισμούς
η Eurostat, και γι’ αυτό διέκοψε τη χρηματοδότηση των Διαρθρωτικών Ταμείων
προς την Ουγγαρία. Στη Λετονία, στις εκλογές του Σεπτεμβρίου του 2011 η πολιτική
ζωή άλλαξε χαρακτήρα, όταν έκανε την επανεμφάνισή του πανίσχυρο (διπλασίασε
τις ψήφους του – 30% των ψήφων) το Harmony Center, ένα κόμμα υπέρ της σύσφιγξης
των σχέσεων με τη Ρωσία. Εδώ δεν έχουμε αντιδημοκρατικές εκδηλώσεις, αλλά
την επικράτηση μιας εθνικιστικής πόλωσης με κοινωνικοοικονομικές προεκτάσεις
που μάλλον απομακρύνονται από το όραμα της ΕΕ.

Μήπως θέλετε να αναφερθώ και στις πρόσφατες εκλογές της Γαλλίας και την άνοδο
των ακροδεξιών-εθνικιστών; Αλλά και στην Ελλάδα έχουμε τη ραγδαία επανεμφάνιση
ακραίων στοιχείων που αμφισβητούν ευθέως τη λειτουργία του δημοκρατικού συστήματος.

Πολύ φοβάμαι ότι, επειδή έχουμε απομακρυνθεί χρονικά από τον B΄ Παγκόσμιο
Πόλεμο και την αυγή δημιουργίας της Ενωμένης Ευρώπης, ξεχάσαμε όλοι (Γερμανοί,
Γάλλοι, Ολλανδοί, Έλληνες κ.ά.) ότι η Ενωμένη Ευρώπη φτιάχτηκε για να μην
ξαναγεννηθούν λαϊκιστικές εθνικοοικονομικές ιδεολογίες και για να μην οδηγηθούμε
ποτέ ξανά σε μία ακόμα τεράστια νέα πληγή για την Ανθρωπότητα. Η επικρατούσα,
όμως, οικονομική πολιτική στην Ευρώπη έχει βάλει πολύ το χέρι της προς την
κατεύθυνση αυτή. Ας βάλουν και ας βάλουμε (όλοι) ένα φρένο τώρα.

Π.Ε. ΠΕΤΡΑΚΗΣ

Καθ. Παναγιώτης Ε. Πετράκης