Αργεντινή, Γρανάδα, Ελλάδα

Αναρωτιέστε βέβαια τι κοινό έχουν οι τρεις αυτές χώρες και αρκετές άλλες: Μα βέβαια το χρέος τους και οι εξελίξεις που αφορούν στη διεθνή διαχείρισή του!

Το 2nd US Circuit Court of Appeals στην New York (USA) αποφάσισε (όπως αναμενόταν) στις 23 Αυγούστου 2013 εναντίον της Αργεντινής. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι η Αργεντινή πρέπει να πληρώσει $1,33 δις σε “holdout” διακρατητές ομολόγων. Δηλαδή σε ομολογιούχους που δεν δέχτηκαν τους όρους της αναδιάρθρωσης του 2001. Σύμφωνα λοιπόν με την απόφαση η Αργεντινή δε μπορεί να πληρώνει κανένα ομολογιούχο από αυτούς που δέχτηκαν τους όρους της πτώχευσης, εκτός εάν πληρώσει αυτούς που δε συμφώνησαν. Είναι η δεύτερη παρόμοια διεθνής απόφαση αφού τον Αύγουστο εξεδόθη παρόμοια απόφαση για τη Γρανάδα από διαφορετικό δικαστήριο.

Για την απόφαση μπορεί να προσφύγει η Αργεντινή στο Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ. Οπότε θα περιμένουμε.

Οι εξελίξεις αυτές έχουν βασικό ενδιαφέρον για εμάς για πολύ απλούς λόγους. Όταν μία χώρα έχει ομόλογα υποκείμενα του διεθνούς δικαίου (δηλαδή σήμερα η Ελλάδα που όλο το χρέος της είναι σε Ευρώ υπό το Αγγλικό Δίκαιο) μόνο σε φιλική συμφωνία μπορεί να έλθει με τους πιστωτές της. Διότι όποιος πιστωτής της δε συμφωνήσει μαζί της, αργά η γρήγορα μπορεί να πληρωθεί στο ακέραιο τις απαιτήσεις του.

Αυτή είναι, στο βαθμό που θα επικρατήσει, μια απόλυτη ανατροπή των μέχρι τώρα επικρατούντων διεθνών πρακτικών. Αυτές έδιναν μεγαλύτερη βαρύτητα (με πάρα πολλές και δύσκολες παραλλαγές) στην κυριαρχία του εθνικού κράτους. Έτσι μέχρι τώρα κάποιοι δικαιολογημένα (σε κάποιο βαθμό) μπορεί να σκέπτονταν: Θα αρνηθώ να πληρώσω τα κρατικά χρέη, και τι θα κάνουν οι πιστωτές μας, θα αναγκαστούν να συνεργαστούν μαζί μας! Τώρα θα συμβαίνει το ακριβώς αντίθετο. Αν μονομερώς μία χώρα κινηθεί αρνητικά, τότε όποιος ομολογιούχος θίγεται θα μπορεί να επιβάλλει να πληρωθεί αργά ή γρήγορα.

Δηλαδή μία τέτοια νομική εξέλιξη μεταφέρει το βάρος της τήρησης της συμφωνίας από τον πιστωτή στο δανειζόμενο και διευρύνει σημαντικά τις δυνατότητες των δανειστών!

Ίσως έτσι εξηγείται και γιατί το Ελληνικό δημόσιο πληρώνει σήμερα τα 6 δις ευρώ στους ομολογιούχους που δε συμφώνησαν μαζί του στο πρόσφατο PSI.

Το ερώτημα που γεννιέται είναι ποια είναι η λογική που υπάρχει πίσω από τις αποφάσεις που τείνουν ν’ αλλάξουν διεθνείς πρακτικές στην αντιμετώπιση της εθνικής κυριαρχίας και της διαχείρισης των εθνικών χρεών. Νομίζω ότι το όλο ζήτημα σχετίζεται με τη μακροχρόνια διεθνή συγκυρία που βρισκόμαστε: Ο κόσμος έχει γεμίσει από χρέη. Ιδιωτικά και Δημόσια. Μάλιστα πολλά από τα ιδιωτικά χρέη μετατρέπονται σε δημόσια με αποτέλεσμα τα εθνικά χρέη να διογκώνονται ακόμη περισσότερο. Πάρα πολλές λοιπόν κυβερνήσεις μπορεί να βρεθούν στον πειρασμό να αθετήσουν τις χρεωστικές υποχρεώσεις τους με κίνδυνο να μετατραπεί το διεθνές οικονομικό σύστημα σε ζούγκλα συναλλαγών όπου ο άλογος λαϊκισμός θα κυριαρχεί. Ένα τέτοιο σύστημα δε μπορεί βεβαίως να λειτουργήσει με τον ηθικό κίνδυνο αθέτησης των υποχρεώσεων να κυριαρχεί. Σε παλαιότερες εποχές και σε παρόμοιες καταστάσεις (υπερχρεώσεις) η ανθρωπότητα είχε οδηγηθεί σε πολεμικές συρράξεις. Εάν τις αποτρέψουμε τώρα, φαίνεται ότι ένα σύστημα εξορθολογισμού των διεθνών δανειστικών συναλλαγών εγκαθιδρύεται.

Πάντως εάν η διεθνής τάση στα ζητήματα αυτά παραμείνει σ’ αυτή τη κατεύθυνση, τότε νομίζω ότι κάποια πολιτικά κόμματα (και κάποιοι σχολιαστές μαζί τους) στην Ελλάδα θα πρέπει επειγόντως να ξανασκεφτούν τι θα γράφουν στα πολιτικά προγράμματά τους αναφορικά με το εθνικό χρέος. Η διεθνής πραγματικότητα είναι εδώ.

Πετράκης Παναγιώτης

Καθηγητής ΕΚΠΑ

In Deep Analysis

Newsroom ΑΛΤΕΡ ΕΓΚΟ