Γερμανικές Εκλογές και Ελλάδα

Οι Γερμανικές εκλογές έκλεισαν με αποτέλεσμα που μας έδειξε ότι η εμπιστοσύνη των Γερμανών στο Κοινωνικό Μοντέλο της Οικονομίας (Γερμανική εκδοχή του φιλελευθερισμού) ισχυροποιείται. Στο πολιτικό πεδίο η Μέρκελ απορρόφησε το μεγαλύτερο μέρος των Φιλελεύθερων και οι Σοσιαλδημοκράτες ένα μικρό μέρος από τους Πράσινους και τους Κόκκινους. Ένας ανερχόμενος διπολισμός κάνει την εμφάνισή του. Ο αντιπεριφερειακός λόγος των φιλελεύθερων και αρκετές φορές της Μέρκελ γέννησαν την Αντιευρωπαϊκή Δεξιά που παραλίγο να μπει στο Κοινοβούλιο.

Η Μέρκελ στα πλαίσια των δημόσιων προκαταρτικών διαπραγματεύσεων που διεξήχθησαν κυρίως με τους Σοσιαλδημοκράτες ξεκαθάρισε ότι θα συνεχίσει να πιέζει για μεταρρυθμίσεις στην Ελλάδα. Είναι γεγονός ότι οι Σοσιαλδημοκράτες προεκλογικά είχαν φτάσει στο σημείο να μιλούν και για ένα Marshall Plan No 2 με κύριο στόχο την ενίσχυση των υποδομών και της ζήτησης στην περιφέρεια.

Αυτό που με κάνει σκεπτικό είναι ότι το Κεϋνσιανό Marshall Plan No 1 που έβγαλε ουσιαστικά την Κεντρική Ευρώπη (και την περιφερειακή επίσης Ελλάδα) από τη μεταπολεμική μιζέρια είχε ένα ισχυρό ιδεολογικό υπόβαθρο που δεν ήταν άλλο από την κυρίαρχη αντίληψη στις ΗΠΑ (βλέπε χρηματοδότη) για την ανάγκη ανόρθωσης ενός τείχους ευημερίας στον Κομουνισμό. Ποιο μπορεί να είναι το αντίστοιχο θεωρητικό υπόβαθρο που θα λειτουργήσει για την αφύπνιση του χρηματοδότη (βλέπε Γερμανία) σήμερα; Τα πιθανά ιδεολογικά υποστρώματα μπορεί να είναι δύο:

α) Να ανασχεθεί το αντισυστημικό πνεύμα γενικότερα στην Ευρώπη που είναι βέβαιο ότι θα εκφρασθεί στις Ευρωεκλογές,

β) Να αναπτυχθούν οι διαδικασίες ενοποίησης των Ευρωπαϊκών θεσμικών διαδικασιών.

Και στα δύο αυτά ιδελογήματα δε διαβλέπω μία ισχυρή δυναμική για τη θετική ενεργοποίηση του Γερμανικού κατεστημένου για πολλούς και διάφορους λόγους που μπορούμε ν’ αναλύσουμε ιδιαιτέρως.

Είναι γεγονός ότι και οι Σοσιαλδημοκράτες και οι Πράσινοι, οι πιθανοί δηλαδή εταίροι της κ. Μέρκελ, έχουν προγράμματα που θα τους έκαναν να υιοθετήσουν παρόμοιες πλατφόρμες (Ευρωπαϊκή ενοποίηση, ενίσχυση της περιφέρειας) άρα και να επιβάλλουν παρόμοια στοιχεία στην προγραμματική συμφωνία με τους Σοσιαλδημοκράτες. Και θα το κάνουν. Όμως μόνο μερικά στοιχεία από τις θέσεις αυτές θα εμφανισθούν στην προγραμματική τους συμφωνία με τους Χριστιανοδημοκράτες. Τα στοιχεία αυτά δε θα είναι ιδιαίτερα ισχυρά τουλάχιστον για εμάς της απομακρυσμένης περιφέρειας.

Μάλιστα πιστεύω ότι και η ίδια η κ. Μέρκελ θα συμπεριλάβει πλέον στην πολιτική της πλατφόρμα παρόμοια στοιχεία. Ο λόγος που θα το κάνει σχετίζεται: α) με τα μηνύματα των εκλογών και β) με τις πολιτικές προτεραιότητές της στη νέα αυτή περίοδο διακυβέρνησης.

Ο αντιπεριφερειακός λόγος (ιδιαίτερα κατά της Ελλάδος) του Ρέσλερ στο βαθμό που ακουγόταν από στόμα κόμματος εξουσίας φόβισε τους Γερμανούς. Ο λόγος αυτός μπορεί να προέρχεται από κόμματα που δεν πρόκειται να συμμετάσχουν στην εξουσία, αλλά όχι από κόμματα κυβέρνησης. Οι Γερμανοί έχουν αντιληφθεί (και μη μου πείτε ότι δεν έχουν δίκιο) ότι η Ευρώπη και η Ευρωζώνη είναι το ιδανικό περιβάλλον για να αυξάνουν την ευημερία τους. Ο αντιπεριφερειακός λόγος δικαιώνει αυτό που σκέπτονται. Δεν έχουν όμως καμία όρεξη να μπουν σε περιπέτειες Ευρωπαϊκών ανακατατάξεων προκειμένου να μετατρέψουν τη θριαμβευτική ιδεολογική υπεροχή τους σε πράξεις πρόκλησης που θα ταράξουν το πλαίσιο της καθημερινότητάς τους.

Όμως πέρα από το φόβο της πλεύσης σε αχαρτογράφητα νερά οι Γερμανοί έχουν δύο πολύ σοβαρούς λόγους να συγκεντρώνονται γύρω από τη Γερμανική και Ευρωπαϊκή κυβερνητική ευστάθεια:

α) Να βρουν αποδώσεις για τα κοστοβόρα αποταμιευτικά, σε όρους κόστους ευκαιρίας, πλεονάσματά τους (≈ 200 δις ευρώ),

β) Να διαχειριστούν τους υπερμεγέθεις κινδύνους (σε όρους τρις ευρώ!) που έχει συσσωρεύσει η Γερμανία από τον συγκεκριμένο τρόπο διαχείρισης της κρίσης.

Για όλους τους παραπάνω λόγους καταλήγουμε ότι πράγματι α) η Γερμανία ανεξαρτήτως κυβερνητικού συντονισμού θα κάνει περισσότερο οπισθοβαρή τη λιτότητα στην περιφέρεια συμπεριλαμβανομένης και της Ελλάδος, β) θα προωθήσει σχετικά τους Ευρωπαϊκούς θεσμούς (κυρίως την Ευρωπαϊκή Ένωση).

Όμως δε διαμορφώνονται οι προϋποθέσεις για μία εντονότερη ενεργοποίησή της Γερμανίας προς την κατεύθυνση της ανακούφισης της περιφέρειας και ιδιαίτερα της Ελλάδας.

Η προσεκτική προδιαγραφή των ορίων της νέας γερμανικής πολιτικής και στο θέμα της Ευρώπης και στο θέμα της Περιφέρειας (βλέπε Ελλάδος) μαζί με το πρωτεύον ζήτημα της εσωτερικής οικονομικής πολιτικής θα καθορίσουν τις προδιαγραφές της γερμανικής «κυβερνησιμότητας».

Αναφορικά με τις πιθανότητες δημιουργίας νέας κυβέρνησης, αυτές οριοθετούνται από τρεις εκδοχές: α) με τους Σοσιαλδημοκράτες, β) με τους Πράσινους, γ) με νέες εκλογές. Το πρόβλημα είναι ότι όποιος συμμαχήσει με τη Μέρκελ είναι πολύ πιθανόν ότι θα «καταστραφεί». Εάν λοιπόν οι Σοσιαλδημοκράτες θέλουν να διαδεχθούν (επιτέλους) τους Χριστιανοδημοκράτες μετά τη λήξη της τωρινής θητείας τους θα βάλουν πολύ δύσκολους όρους συνεργασίας μαζί τους, γεγονός που θα δυσκολέψει τους Χριστιανοδημοκράτες να συνεργαστούν. Έτσι μένουν οι Πράσινοι οι οποίοι είναι αρκετά προχωρημένοι στα θέματα Ευρωπαϊκής ενοποίησης γενικότερα, αλλά και του Νότου ειδικότερα. Αυτό πάντως δεν αποκλείει μία συνεργασία με τους Χριστιανοδημοκράτες που έτσι και αλλιώς έχουν υιοθετήσει πολλές από τις θέσεις τους. Τέλος, πιθανόν η Μέρκελ να επιδιώξει επαναληπτικές εκλογές με τον κίνδυνο να «τιμωρηθεί» από τους Γερμανούς για την επανάληψη. Ίδωμεν.

Αναφορικά με την επιλογή του Γερμανού υπουργού Οικονομικών Άσμουσεν vs Σόιμπλε, προτιμώ (όχι ότι έχει και καμία σημασία δηλαδή για την επιλογή) το δεύτερο. Με δεδομένη την επιτυχία του γερμανικού οικονομικού μοντέλου προτιμώ τον πεπειραμένο θριαμβευτή που ενδεχομένως θα ασχοληθεί με τα βαριά για την υστεροφημία και το μέλλον μειονεκτήματα του, παρά τον νεοφώτιστο υποστηρικτή του που θα μπει στον πειρασμό να προωθήσει τα βασικά χαρακτηριστικά του παραπέρα.

Πετράκης Παναγιώτης
Καθηγητής ΕΚΠΑ
In Deep Analysis

Καθ. Παναγιώτης Ε. Πετράκης