Στα βήματα του Ηρακλή: η αναβίωση των Νέμεων Αγώνων

Στην πρεσβευτική κατοικία, μια από τις πιο αγαπημένες μου υδατογραφίες είναι του καλλιτέχνη και ποιητή, Έντουαρτ Ληρ. Δημιουργημένη το 1849, δεν είναι τίποτε πάρα μια μικρή σπουδή για ελαιογραφία. Δείχνει μια ήρεμη κοιλάδα, με φόντο ένα τραπεζοειδές βουνό. Το ευαίσθητο χρωμάτισμα του γαλάζιου ουρανού είναι αριστουργηματικό. Καθώς κοιτάς πιο προσεχτικά, ωστόσο, αποφαίνεται μια ανθρώπινη φιγούρα με παραδοσιακή ενδυμασία, που βρίσκεται στη μέση της σκηνής. Στα αριστερά της, αλλά μερικά χιλιομέτρα πίσω – σύμφωνα με την προοπτική – δυο ή τρεις κοντόχοντροι στύλοι φαίνεται ότι αποτελούν τα απομεινάρια ενός κλασικού κτιρίου. Ο καλλιτέχνης έχει γράψει στο σκίτσο «παιχνίδι του φωτός πάνω στον ναό» και «Νεμέα 1849». Με άλλα λόγια, η σπουδή δείχνει τον ερειπωμένο ναό του Δία στην ομορφή κοιλάδα της Νεμέας.

Τον Απρίλιο του 2014, ο Χρήστος Δήμας, ο βουλευτής Κορινθίας της ΝΔ, με ξενάγησε στη Νεμέα και μου σύστησε τον καθηγητή κ. Στέφανο Μίλλερ. Από αυτή την πρώτη μας γνωριμία ο καθηγητής Μίλλερ έγινε ένας από τους πιο εμπνευστικούς μου ήρωες. Απόφοιτος του Πανεπιστημίου Πρίνστον και επίτιμος καθηγητής κλασικής αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο Μπέρκλεϋ της Καλιφόρνιας, ο Μίλλερ διορίστηκε το 1971 από το Μπέρκλεϋ διευθυντής των ανασκαφών του στη Νεμέα. Τότε πάντως, ολόκληρος ο αρχαιολογικός χώρος ήταν άνω-κάτω: ο ναός του Δία ήταν περιτριγυρισμένος από πολλούς σπασμένους κίονες, ενώ ο υπόλοιπος χώρος ανήκε σε διαφορετικούς αγρότες. Ο καθηγητής Μίλλερ βάλθηκε να αποκτήσει γη και να ξεκινήσει τις ανασκαφές και την διατήρηση των ευρημάτων.

Με το πέρασμα των χρόνων, λοιπόν, ο ναός άρχισε να φαίνεται εντελώς διαφορετικός. Με την εξαιρετική διαδικασία αναστήλωσης, που έλαβε χώρα μεταξύ του 2002 και του 2012, αποκαταστάθηκαν έξι κίονες του περιστυλίου καθώς και ένα μεγάλο τμήμα του κρηπιδώματος και ένα κομμάτι του επιστυλίου και του διαζώματος. Φαίνεται ότι θα μπορούσαν να επανατοποθετηθούν κι άλλα θραύσματα, όταν διατεθούν τα αναγκαία κεφάλαια. Και πολλά άλλα τμήματα του υπόλοιπου χώρου έχουν πλέον συστηματικά ανασκαφτεί. Λουτρά, ξενώνες και οι «πρεσβείες» των κρατών που συμμετείχαν, έχουν τοποθετηθεί, και χτίστηκε τελικά ένα ευρύχωρο μουσείο, που περιέχει τα πολλά αντικείμενα που ανακαλύφθηκαν στον χώρο.

Αλλά μια από τις πιο σημαντικές αποκαλύψεις εκ μέρους του καθηγητή ήταν το στάδιο και μια από τις πιο ιδιοφυείς πρωτοβουλίες του ήταν η δημιουργία του Συλλόγου για την Αναβίωση των Νέμεων Αγώνων. Ξεκινώντας τις ανασκαφές το 1974, χτύπησε φλέβα αρχαιολογικού χρυσού. Ανακάλυψε, βλέπετε, το στάδιο, την τελευταία ημέρα των ανασκαφών – την ήμερα, συμπτωματικά, που εισέβαλε η Τουρκία την Κύπρο. Τα επόμενα χρόνια, αποκάλυψε σε όλους αυτό το σημαντικό ελληνιστικό στάδιο όπου, μεταξύ του 330 και 271 π.Χ., έλαβαν χώρα οι Νέμεοι Αγώνες, οι οποίοι, σαν τα Πύθια, τα Ίσθμια και το Ολύμπια, ήταν πραγματικά πανελλήνιοι. Επιπλέον, από το 1996 ο καθηγητής Μίλλερ κατάφερε να αναβιώσει τα Νέμεα στο δικό τους στάδιο: κάθε τέσσαρα χρόνια, όπως και στην αρχαιότητα. Προκειμένου να διατηρήσουν την οργάνωση απλή, λιτή και αξιοπρεπή, οι διοργανωτές συμπεριλαμβάνουν στους Αγώνες μονάχα δυο αθλητικές αναμετρήσεις: δηλ. αγώνες 90μ μέσα στο στάδιο και έναν αγώνα 7,5χμ, από τον Ναό του Ηρακλή στις Κλέωνες προς το στάδιο το ίδιο.

Το Σαββατοκύριακο 11-12 Ιουνίου, είχα την καλή τύχη να συμμετάσχω στην 6η αναβίωση των Νέμεων Αγώνων, παρέα με έναν φίλο από την Αγγλία, μερικούς συνεργάτες από την Πρεσβεία μου και δυο άλλους Πρέσβεις στην Αθήνα. Μια από τους συνεργάτες μου κέρδισε στον αγώνα της μέσα στα στάδιο. Ήρθα τέταρτος από 12 στον δικό μου (εντάξει, δεν είμαι γεννημένος σπρίντερ!), και τερμάτισα μεταξύ των περίπου 30 πρώτων στα «Βήματα του Ηρακλή». Προς το τέλος της ημέρας, δίπλα σε τέσσερις άλλους πρέσβεις και άλλα μέλη του διπλωματικού σώματος, στεφάνωσα τους νικητές με στεφάνι από άγριο σέλινο, όπως και στην αρχαιότητα. Όπως μπορείτε να κρίνετε από τις εικόνες που συνοδεύουν αυτό το μπλογκ, ήμασταν καλύτερα ντυμένοι από ό,τι συνήθως. Τέλος πάντων, ήταν μια αξιοθαύμαστη, εγκάρδια και φιλόξενη εκδήλωση – μια μοναδική ευκαιρία να συμμετάσχω εκεί όπου αγωνίζονταν οι αρχαίοι αθλητές. Θα ήθελα από καρδιάς να συγχαρώ τον κύριο Μίλλερ, τους άλλους διοργανωτές και τους χορηγούς για την μεγαλοπρεπή εκτέλεση του θαυμάσιου οράματός τους.

Τζων Κίττμερ