Γιορτάζοντας τις κλασικές σπουδές

Τρεις βδομάδες πριν, είχα την καλή τύχη να γυρίσω στο Κέμπριτζ της Αγγλίας, ως προσκεκλημένος της Σχολής της Κλασικής Φιλολογίας, Ιστορίας, Φιλοσοφίας και Τέχνης (‘the Faculty of Classics’) του Πανεπιστημίου. Είχα αποφοιτήσει από τη Σχολή αυτή το 1988, με ένα μπάτσελορ στις κλασικές σπουδές (‘Classics’). Ο λόγος της πρόσκλησης ήταν απλός: το πανεπιστήμιο διοργάνωσε ένα τριήμερο πρόγραμμα, ‘Γιορτάζοντας τις κλασικές σπουδές στο Κέμπριτζ’ (‘Celebrating Cambridge Classics’).

Είμαι περήφανος που έκανα κλασικές σπουδές και που τις έκανα στο Κέμπριτζ. Εκεί το πρόγραμμα μπάτσελορ ήταν και παραμένει διεπιστημονικό. Για το πρώτο μέρος της περίφημης εξέτασης (‘Tripos’) σπουδάζεις κλασική φιλολογία, ελληνική και ρωμαϊκή ιστορία, αρχαία φιλοσοφία, κλασική λογοτεχνία και, αν θες, κλασική τέχνη και αρχαιολογία. ΄Εμαθα όχι μόνο τα θεμέλια του αρχαίου πολιτισμού, αλλά και πως να εκφράζομαι καλά στα αρχαία ελληνικά και τα λατινικά! Για το δεύτερο μέρος της Tripos, πρέπει να ειδικευτείς: εγώ ειδικεύτηκα στην κλασική λογοτεχνία και την αρχαία ελληνική ιστορία. Ήμουν τυχερός: η Σχολή εκείνης της εποχής ήταν ενεργή, δημιουργική, γεμάτη έμπνευση. Είχα υπέροχους καθηγητές. Κι ο συνδυασμός διαφορετικών επιστημών μού ταίριαζε καλά. Αυτά τα τρία χρόνια, απορροφούσα, με όλο τον ενθουσιασμό του νεαρού, διαφορετικές τεχνικές, καινούριες προοπτικές, προχωρημένες μεθοδολογίες.

Στα μέσα των σπουδών μου, πήρα μέρος σε μια από τις πιο περίεργες παραδόσεις της Σχολής: την παράσταση, κάθε τρία χρόνια, μιας αρχαίας τραγωδίας ή κωμωδίας στα αρχαία Ελληνικά. Το 1986, οι πανεπιστημιακές αρχές επέλεξαν τη «Λυσιστράτη» του Αριστοφάνη και διόρισαν ως σκηνοθέτη τον Έλληνα, Κωστή Λειβαδέα. Εγώ υποδύθηκα τον Κινησία, τον στρατιώτη που, γυρίζοντας σπίτι, ανακαλύπτει ότι η σύζυγός του «απεργεί» – τουλάχιστον όσον αφορά τις ερωτικές τους σχέσεις. Ο ρόλος ήταν πολύ απολαυστικός και η εμπείρια, στο σύνολό της, αξέχαστη. Μπορείτε να βρείτε φωτογραφίες της παράστασης (εμού συμπεριλαμβανομένου) στο: http://www.cambridgegreekplay.com/plays/1986/lysistrata.

Φέτος, το τριήμερο πρόγραμμα είχε πολλά διαφορετικά στοιχεία. Παρευρέθηκα στην εναρκτήρια δημόσια διάλεξη του Τιμ Γουίτμαρς, Καθηγητή Ελληνικού Πολιτισμού (έδρα Α.Γ. Λεβέντη), με τίτλο «Οιδιπούς ο άθεος». Ήταν λαμπρό απόσταγμα των ερευνών του καθηγητή Γουίτμαρς, οι οποίες δημοσιεύτηκαν πρόσφατα στο βιβλίο του, Battling the Gods: Atheism in the Ancient World («Παλεύοντας με τους θεούς: η αθεΐα στον αρχαίο κόσμο»). Μπορείτε να βρειτε την ηχογραφημένη διάλεξη στο: http://sms.cam.ac.uk/media/2341078. Την επόμενη μέρα, ο Σιμόν Γκόλντχιλλ, Καθηγητής Ελληνικής Λογοτεχνίας, μας απευθύνθηκε με θέμα «Γιατί θα έπρεπε να μισείς την Αντιγόνη». Και αργότερα το βράδυ, έλαβε χώρα η διπλή παράσταση της «Αντιγόνης» του Σοφοκλή και της «Λυσιστράτης». Δεδομένου ότι οι φοιτητές-ηθοποιοί πρέπει να μάθουν τους ρόλους τους στα αρχαία (με την λεγόμενη «ερασμική» προφορά), η ευφράδεια και ο επαγγελματισμός των παραστάσεων ήταν αξιοθαύμαστα.

Ξέρω ότι πλέον πολλοί άνθρωποι, και στην Ελλάδα και στη Βρετανία, αμφισβητούν την λογική και την χρησιμότητα του να μαθαίνει κανείς τις αρχαίες γλώσσες, καθώς και τον αρχαίο πολιτισμό, τον 21ο αιώνα. Δεν έχω χώρο σε αυτό το μπλογκ να αναπτύξω την επιχειρηματολογία μου περί του αντιθέτου, αλλά, κατά την άποψή μου, τα βασικά στοιχεία της επιχειρηματολογίας αυτής θα συμπεριελάμβαναν τα εξής: την απόκτηση δεξιοτήτων κριτικής σκέψης, την κατανόηση των ριζών του δυτικού πολιτισμού, εκπαίδευση σε μερικές κομβικές επιστήμες, την ικανότητα να χειρίζεται κανείς περίπλοκες γλώσσες. Και βέβαια, στη περίπτωσή μου, το γεγονός ότι έμαθα αρχαία ελληνικά μού άνοιξε τον πλούτο της συγχρονής γλώσσας και του σύγχρονου ελληνικού πολιτισμού. Δεν θα βρισκόμουν εδώ σήμερα, αν δεν σπούδασα τα αρχαία στο σχολείο μου, στο Κέμπριτζ κι έπειτα στην Οξφόρδη. Για να γίνει κανείς βρετανός πρέσβης, αυτή ήταν μια σπουδαία κληρονομιά!

Αν ενδιαφέρεσαι να σπουδάζεις τις κλασικές σπουδές στο Κέμπριτζ, μπορείς να βρεις τις απαραίτητες πληροφορίες στο: http://www.classics.cam.ac.uk/prospective/undergraduate ή στο: http://www.classics.cam.ac.uk/prospective/postgraduate. Καλή επιτυχία!

Τζων Κίττμερ