Το Ημερολόγιο του Τελικού Παιχνιδιού

Οι αρνητικές εξελίξεις στην οικονομία της Ευρωζώνης αφορούν τον ρυθμό ανάπτυξης των επιμέρους χωρών, ο οποίος τείνει να προσεγγίσει μηδενικά επίπεδα, και τη φυγή των πιστωτών από το εθνικό χρέος των χωρών τους. Η κρίση είναι καθολική σε επίπεδο Ευρωζώνης, αλλά βεβαίως δεν θα μείνει μέσα σ’ αυτήν. Συμπτωματικά, υπάρχουν αξιόλογες ενδείξεις ότι εμφανίζεται ύφεση στην Κίνα, για ενδογενείς μάλλον λόγους που συνδέονται με το τραπεζικό της σύστημα πάρα με την εξωτερική ζήτηση. Ευτυχώς, ορισμένες θετικές ενδείξεις ανάκαμψης εμφανίζονται στις ΗΠΑ, αλλά είναι σχετικά ασθενείς αν και θετικότερες από τις αναμενόμενες.

Ας σημειωθεί ότι βρισκόμαστε στη φάση της εξέλιξης του οικονομικού κύκλου που εκτιμάται ότι θα κρατήσει μέχρι το 2015 και χαρακτηρίζεται από απομόχλευση (μειώνονται δηλαδή τα δανειακά κεφάλαια σε σχέση με τα ίδια, είτε μέσω αναδιάρθρωσης είτε μέσω της καταστροφής τους). Στη φάση αυτή της απομόχλευσης μπορεί να υπάρξουν θύματα και να ματώσει η ανθρώπινη κοινωνία, αφού αφορά κράτη, μεγάλες επιχειρήσεις και τράπεζες.

Το Τελικό Παιχνίδι στην Ευρωζώνη αναφέρεται στη στενότερη ενοποίησή της ή στη μεταβολή της ή και στη διάλυσή της.

Η κεντρική διεύθυνση της ΕΖ (Γαλλία – Γερμανία) προσπαθεί να κερδίσει χρόνο. Ο χρόνος αυτός έχει ένα εύρος της τάξης των 12-36 μηνών. Αυτό εξάγεται από τον ρυθμό με τον οποίο καταναλώνεται (€6-8 δισ. την εβδομάδα μέχρι σήμερα) η δύναμη πυρός που έχει συγκεντρώσει η ΕΖ για την αντιμετώπιση της φυγής από το χρέος της Ιταλίας και της Ισπανίας. Η δύναμη πυρός θα διαμορφωθεί περίπου ως εξής: €80 δισ. από το IMF κατευθείαν προς τις χώρες, €125 δισ. σε SDRs (Special Drawing Rights), €250 δισ. μέσω του EFSF και επιπλέον €160 δισ. για το Securities Market Program (SMP) της ΕCΒ. Από τα μετρητά αυτά, €350 δισ. θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για τη μόχλευση του EFSF μέχρι €1 τρισ. Στον μακρύτερο ορίζοντα των τριών ετών η ΕΖ θα έχει προλάβει να οργανώσει εκ νέου τα δημόσια οικονομικά της με βάση τις αποφάσεις της 27ης Οκτωβρίου, όπως αυτές περιγράφονται από τις Ευρωπαϊκές Πρωτοβουλίες, το Euro Plus Pact, το European Semester και την Excessive Deficit Procedure.

Το Τελικό Παιχνίδι λοιπόν στην Ευρωζώνη εξελίσσεται ως αποτέλεσμα ενός ανταγωνιστικού αγώνα δρόμου της Διοίκησης της Ευρωζώνης, της φυγής κεφαλαίων και των κερδοσκόπων που εκμεταλλεύονται τις περιστάσεις. Θα πρέπει να το παρακολουθήσουμε πολύ προσεκτικά. Γι’ αυτό, θα βοηθούσαν ορισμένες βασικέςημερομηνίες.

1. 29 και 30 Νοεμβρίου, όταν θα συνεδριάσει το Eurogroup και το Ecofin. Εκεί θα πρέπει να οργανωθεί ένας πολιτικός λόγος που θα πείθει για τη διάθεση της Ευρωζώνης να αντιμετωπίσει τα προβλήματά της (και να απελευθερωθεί η 6η δόση για την Ελλάδα).
2. 7 και 8 Δεκεμβρίου, όταν θα συναντηθεί η A. Merkel με τον Γάλλο Πρόεδρο, N. Sarkozy, ενόψει της Συνόδου Κορυφής.
3. 8 Δεκεμβρίου, όταν το Δ.Σ. της ECB ίσως αποφασίσει (;) για μια νέα μείωση (0,25 μονάδες βάσης) του ευρωπαϊκού επιτοκίου.
4. 9 Δεκεμβρίου, όταν στη Σύνοδο Κορυφής θα συζητηθεί (;) και η ιδέα των Stability Bonds.

Στις μακροπρόθεσμες ημερομηνίες που είναι κρίσιμες για το Τελικό Παιχνίδι θα πρόσθετα τρεις:

5. τον Απρίλιο του 2012 που θα γίνουν οι γαλλικές εκλογές
6. το Νοέμβριο του 2012 που θα γίνουν οι αμερικανικές εκλογές
7. τον Σεπτέμβριο, Οκτώβριο 2013 που θα γίνουν οι γερμανικές εκλογές!

Βλέπουμε όμως ότι τα θέματα που θα προκύψουν από τις εκλογικές αναμετρήσεις ενδεχομένως να δημιουργήσουν μία εντελώς νέα κατάσταση. Με εξαίρεση τις γαλλικές εκλογές που μάλλον φανταζόμαστε τι θα συμβεί και ότι το αποτέλεσμα σαφώς θα ευνοήσει τις απόψεις που οδηγούν σε γρηγορότερη Ευρωπαϊκή Ένωση, οι άλλες δύο εκλογές εισάγουν παράγοντες αβεβαιότητας. Εάν οι αμερικανικές εκλογές αναδείξουν ρεπουμπλικανό Πρόεδρο, τότε πολύ φοβάμαι ότι η διαδικασία της παγκόσμιας απομόχλευσης μπορεί να λάβει οξύτερες διαστάσεις (και δεύτερη και τρίτη Lehman Brothers;).

Οι γερμανικές εκλογές (εάν γίνουν τον Οκτώβριο του 2013 και όχι νωρίτερα) θα μπορούσαν να σηματοδοτήσουν και το τέλος αυτής της «κολασμένης» διετίας. Μια κυβέρνηση Χριστιανοδημοκρατών-Σοσιαλδημοκρατών (όπως μόλις σχηματίστηκε στο Βερολίνο) ή μια κυβέρνηση Σοσιαλδημοκρατών-Πρασίνων φαίνεται ότι θα μπορούσε να οδηγήσει την Ευρώπη σε ηρεμότερα νερά.

Το ζήτημα είναι να φθάσουμε μέχρι εκεί.

Καθ. Παναγιώτης Ε. Πετράκης