Εις το επανιδείν

Αυτό είναι το τελευταίο μου blog, καθώς ετοιμάζομαι να φύγω από την Ελλάδα εντός των προσεχών ημερών. Επισκέφτηκα για πρώτη φορά την Ελλάδα ως φοιτητής το 1981, και έμεινα για λίγο χρόνο στην Αθήνα και περισσότερο στην Κρήτη. Καθώς μάθαινα αρχαία ελληνικά στο σχολείο από την ηλικία των 12 ετών, θυμάμαι την έκπληξη που ένιωσα πρώτη φορά που είδα εφημερίδες και διαφημιστικές πινακίδες γραμμένες στη γλώσσα που θεωρούσα ότι ήταν αποκλειστικά για τον Όμηρο και τον Πλάτωνα! Το γεγονός ότι, ακόμα και μετά από όλες αυτές τις σπουδές, δεν ήμουν σε θέση να παραγγείλω ούτε μια μπύρα στα Ελληνικά με ώθησε στο να ξεκινήσω να μαθαίνω τη σύγχρονη γλώσσα, γεγονός που στη συνέχεια προκάλεσε μέσα μου ένα έντονο και διαρκές ενδιαφέρον για την ιστορία και την εξέλιξη της ελληνικής γλώσσας. Ολοκληρώντοντας τις κλασσικές σπουδές μου, ξεκίνησα σπουδές στη γλωσσολογία και έτσι πέρασα πολύ χρόνο στην Ελλάδα στα μέσα της δεκαετίας του 1980, δουλεύοντας για το διδακτορικό που έκανα πάνω στο λεγόμενο «γλωσσικό ζήτημα» και τις εκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις της δεκαετίας του 1970.

Με τέτοιο υπόβαθρο, ίσως δεν προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι στη καριέρα μου υπηρέτησα δύο φορές στην Αθήνα ως διπλωμάτης, αρχικά την περίοδο 1991-1994 όπου ασχολήθηκα κυρίως με οικονομικά θέματα. Θυμάμαι από τότε τις συζητήσεις σχετικά με το αν η «ονομαστική σύγκλιση» (βελτίωση των οικονομικών δεικτών ώστε να πλησιάζουν το μέσο όρο της ΕΕ) θα μπορούσε να είναι βιώσιμη χωρίς «πραγματική σύγκλιση» (εκσυγχρονισμό της οικονομίας). Αλλά ακόμη και τον Ιανουάριο του 2009, όταν επέστρεψα στην Ελλάδα ως Πρέσβης, μετά την παγκόσμια οικονομική κρίση του 2007-8, υπήρχε πολύ μικρή αίσθηση της θύελλας που επρόκειτο να έρθει. Είδα από πρώτο χέρι πόσο δύσκολα ήταν αυτά τα χρόνια για πολλούς Έλληνες.

Όμως ο ρόλος του Πρέσβη είναι κάτι περισσότερο από αυτόν ενός παθητικού παρατηρητή των προβλημάτων των άλλων; Μήπως θα έπρεπε να είναι έτσι; Κατά μία έννοια, η απάντηση είναι σαφής: οι Έλληνες αποφασίζουν για το μέλλον της Ελλάδας, όχι οι ξένοι. Κατά τη διάρκεια της θητείας μου εδώ, πάντα προσπαθούσα να αποφύγω τον πειρασμό του να πω: «Γιατί δεν το κάνετε (ό, τι και αν είναι αυτό), όπως το κάνουμε εμείς στη Βρετανία;» Φυσικά δεν βλάπτει να υιοθετεί κανείς καλές ιδέες άλλων, όμως καλύτερα είναι οι πρωτοβουλίες να μην προέρχονται απ’ έξω.

Κατά μια άλλη έννοια, βέβαια, η Βρετανία παρακολουθεί στενά τις εξελίξεις στην Ελλάδα. Δεν σχεδιάζουμε να ενταχθούμε στην Ευρωζώνη, αλλά η «υγεία» της έχει μεγάλη σημασία και για τη δική μας ευημερία. Γι’ αυτό έχουμε υποστηρίξει ενεργά προσπάθειες για την επίτευξη της ολοκλήρωσης, την οποία έχει ανάγκη η Ευρωζώνη. Έχουμε επίσης συνεργαστεί στενά με την Ελλάδα σε πολλές άλλες κοινές ευρωπαϊκές προκλήσεις, από την εξωτερική πολιτική έως την προώθηση της διεύρυνσης της ΕΕ και από την ανάπτυξη της ενιαίας αγοράς έως και την καταπολέμηση της λαθρομετανάστευσης.

Η Βρετανία και η Ελλάδα βρίσκονται σε διαμετρικά αντίθετα γεωγραφικά άκρα της ΕΕ, αλλά συνδέονται με ιστορικούς δεσμούς και μοιράζονται πολλά κοινά συμφέροντα. Φυσικά, οι δεσμοί που αγγίζουν περισσότερο τους λαούς μας είναι κάθε άλλο παρά πολιτικοί: είναι το εμπόριο και η ναυτιλία, η εκπαίδευση, ο πολιτισμός, και ο τουρισμός. Σε πολλούς από αυτούς τους τομείς, η Ευρωπαϊκή Ενιαία Αγορά είναι ένα κρίσιμο στοιχείο για την εξεύρεση λύσεων επωφελών για όλους. Αυτός είναι και ο λόγος που έχω αφιερώσει τόσο πολύ χρόνο στην Ελλάδα, υποστηρίζοντας το άνοιγμα ευκαιριών από τις οποίες και οι δύο πλευρές μπορούν να επωφεληθούν. Πώς όμως είναι αυτό δυνατόν; Κατά την άποψή μας, για να είναι επιτυχής στον 21ο αιώνα, η ΕΕ χρειάζεται την ευελιξία ενός δικτύου και όχι την ακαμψία ενός μπλοκ, έτσι ώστε διαφορετικές χώρες με διαφορετικές ιστορίες και ταυτότητες να μπορέσουν ειλικρινά και πρόθυμα να συνεργαστούν.

Φεύγω από την Ελλάδα με πολλές αναμνήσεις πέρα από την οικονομική κρίση. Κατά τη διάρκεια της θητείας μου υποδεχτήκαμε τον Αρχιεπίσκοπο του Καντέρμπουρυ σε μια ιστορική επίσκεψη στην Εκκλησία της Ελλάδας, τον Πρόεδρο της Βουλής των Κοινοτήτων που είχε την τιμή να προσκληθεί και να μιλήσει στη Βουλή των Ελλήνων, τον υπουργό Εξωτερικών και πολλούς ακόμα Υπουργούς. Ήμασταν παρόντες στις εκδηλώσεις μνήμης για την 70η επέτειο της Μάχης της Κρήτης, με την παρουσία του Δούκα του Gloucester και αρκετούς βετεράνους του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου. Ήμουν παρών σε εκδηλώσεις μνήμης για την Έξοδο του Μεσολογγίου, τη Ναυμαχία του Ναυαρίνου και τη Μάχη της Καλαμάτας, οι οποίες όλες αντανακλούν διαφορετικές πτυχές της κοινής μας ιστορίας.

Αλλά αυτό που θα μείνει χαραγμένο στη μνήμη μου ήταν οι δύο ημέρες το 2012, που η Βρετανία και η Ελλάδα βρέθηκαν στο κέντρο της παγκόσμιας επικαιρότητας για έναν απόλυτα θετικό λόγο: τις τελετές για την Αφή της Ολυμπιακής Φλόγας στην Ολυμπία και την Παράδοση της στην Πριγκίπισσα Άννα, η οποία εκπροσώπησε την Οργανωτική Επιτροπή Ολυμπιακών Αγώνων του Λονδίνου 2012. Θα θυμάμαι πάντα τη θερμή υποδοχή που μας επιφυλάχτηκε στο τέλειο σκηνικό της Αρχαίας Ολυμπίας, τις ‘Βρετανικές’ καιρικές συνθήκες που μας υποδέχθηκαν στο Καλλιμάρμαρο για την τελετή παράδοσης-παραλαβής στην οποία προσκεκλημένος-έκπληξη ήταν ….. ο Ντέιβιντ Μπέκαμ. Η Αρχαία Ολυμπία είναι μια υπενθύμιση ότι η Ολυμπιακή παράδοση έχει ολιστικό χαρακτήρα και συμβολίζει πολλά περισσότερα από ένα αθλητικό γεγονός. Οι Ολυμπιακοί και Παραολυμπιακοί Αγώνες του Λονδίνου 2012, εκτός από μία σημαντική παγκόσμια αθλητική διοργάνωση, αντικατοπτρίζει και αυτή την παράδοση με την αίσθηση της ισοτιμίας και της ένταξης των Παραολυμπιακών Αγώνων, την Πολιτιστική Ολυμπιάδα και το πρόγραμμα International Inspiration που απευθυνόταν σε νέους απ’ όλο τον κόσμο.

Σε προσωπικό επίπεδο, μπόρεσα να χαρώ τόσα πολλά. Ταξίδεψα σε όλη την Ελλάδα, από τα Ζαγοροχώρια ως τη Ροδόπη, από τη Θάσο ως την Κρήτη, από τη Θεσσαλονίκη ως το Μυστρά. Έχω απολαύσει τη φύση, την αρχιτεκτονική, τη μουσική, αλλά πάνω απ ‘όλα τους τους ανθρώπους που συναντούσα σε όλη τα χώρα.

Θα μου λείψει πολύ η Ελλάδα. Έχω περάσει περίπου οκτώ από τα τελευταία τριάντα χρόνια σε αυτή τη χώρα, κι έτσι η Ελλάδα έχει γίνει «το δεύτερο σπίτι μου». Εύχομαι λοιπόν τα καλύτερα για τη χώρα και το λαό της και ανυπομονώ να την επισκεφτώ ξανά.

in.gr