O Πολιτικός Κύκλος και η Οικονομία

table.petrakis td {border:1px solid black;font-size:10px;}

Οι κυβερνήσεις της Νέας Δημοκρατίας (Ν.Δ.) και του Πανελλήνιου Σοσιαλιστικού Κινήματος (ΠΑ.ΣΟ.Κ.) από τη μεταπολίτευση και έπειτα εναλλασόταν στην εξουσία.

Είναι λοιπόν ενδιαφέρον να δούμε συγκριτικά την εξέλιξη του κατά κεφαλήν ΑΕΠ (πλούτος), του ακαθάριστου χρέους της γενικής κυβέρησης (χρέος) και του μοναδιαίου κόστους εργασίας (ανταγωνιστικότητα) κατά τη διακυβέρνηση της Ν.Δ. και του ΠΑ.ΣΟ.Κ., από τη μεταπολίτευση και έπειτα (1974-2012). Ουσιαστικά κρίνουμε τις πολιτικές υποπεριόδους με βάση την εξέλιξη του επιπέδου του κατά κεφαλήν εισοδήματος των Ελλήνων, τη χρηματοδότησή τους με τη μορφή του χρέους και τέλος, την κατάσταση της ανταγωνιστικότητας της οικονομίας.

Στον Πίνακα 1 παρουσιάζονται τα αποτελέσματα των εκλογικών αναμετρήσεων για τα δύο μεγαλύτερα πολιτικά κόμματα της Ελληνικής κοινωνίας, κατά την περίοδο ανάλυσης και το Διάγραμμα 1 περιγράφει την εξέλιξη των τριών μεγεθών κατά την ίδια περίοδο.

Πίνακας 1. Τα αποτελέσματα των εκλογικών αναμετρήσεων για τα δύο μεγαλύτερα πολιτικά κόμματα

Σημείωση: Με μπλε χρώμα σημειώνεται η διακυβέρνηση της Ν.Δ., με πράσινο του ΠΑ.ΣΟ.Κ. και με πορτοκαλί χρώμα η περίοδος μετά το 2009.

Διάγραμμα 1. Εξέλιξη του κατά κεφαλήν ΑΕΠ, του ακαθάριστου χρέους και του ΜΚΕ

Πηγές: AMECO Database, IMF (April 2013).

Σημειώσεις: *Οι κάθετες γραμμές αντικατοπτρίζουν τη διενέργεια εκλογών κατά το έτος στο οποίο είναι τοποθετημένες. **Τα δεδομένα για το ακαθάριστο χρέος αφορούν στην περίοδο 1981-2012. ***Όσο αυξάνεται το Μοναδιαίο Κόστος Εργασίας, τόσο η ανταγωνιστικότητα της οικονομίας μειώνεται.

Για την ανάλυσή μας ως διακυβέρνηση της Ν.Δ. λαμβάνουμε τις περιόδους 1974-1981, 1989-1993 και 2004-2009. Αντίστοιχα, ως διακυβέρνηση του ΠΑ.ΣΟ.Κ. λαμβάνουμε τις περιόδους 1981-1989, 1993-2000 και 2000-2004. Τη συνολική περίοδο διακυβέρνησης του ΠΑ.ΣΟ.Κ. 1993-2004 τη χωρίζουμε σε δύο υποπεριόδους (1993-2000 και 2000-2004) πριν και μετά την υιοθέτηση του ευρώ. Τέλος, την περίοδο 2009-2012 τη θεωρούμε ως μια περίοδο διακυβέρνησης από την Τρόικα μέσω των μνημονίων συνεργασίας.

Έτσι λοιπόν, τα Διαγράμματα 2, 3 και 4 παρουσιάζουν μια ανάλυση της μεταβολής του κατά κεφαλήν ΑΕΠ, του Ακαθάριστου Χρέους και του Μοναδιαίου Κόστους Εργασίας αντίστοιχα, ανά περίοδο διακυβέρνησης.

Οι πρώτες κυβερνήσεις της Ν.Δ. και του ΠΑ.ΣΟ.Κ. έπειτα από τη μεταπολίτευση, έχουν το ελαφρυντικό της ύπαρξης περιθωρίου αύξησης του χρέους, το οποίο κυμαινόταν τότε σε χαμηλά επίπεδα.

Διάγραμμα 2. Μεταβολή του κατά κεφαλήν ΑΕΠ ανά περίοδο διακυβέρνησης (χιλ. ευρώ)

Πηγή: AMECO Database.

Σημειώσεις: *Τα δεδομένα αφορούν στη μεταβολή του κατά κεφαλήν ΑΕΠ σε σταθερές τιμές. **Με μπλε χρώμα σημειώνεται η διακυβέρνηση της Ν.Δ., με πράσινο του ΠΑ.ΣΟ.Κ. και με πορτοκαλί χρώμα η περίοδος μετά το 2009.

Διάγραμμα 3. Μεταβολή ακαθάριστου χρέους ανά περίοδο διακυβέρνησης (δις ευρώ)

Πηγή: IMF – World Economic Outlook (April 2013).

Σημειώσεις: *Με μπλε χρώμα σημειώνεται η διακυβέρνηση της Ν.Δ., με πράσινο του ΠΑ.ΣΟ.Κ. και με πορτοκαλί χρώμα η περίοδος μετά το 2009. ** Τα δεδομένα για το ακαθάριστο χρέος αφορούν στην περίοδο 1981-2012.

Διάγραμμα 4. Μεταβολή μοναδιαίου κόστους εργασίας ανά περίοδο διακυβέρνησης (μονάδες)

Πηγή: AMECO Database.

Σημειώσεις: *Όταν ο δείκτης αυξάνεται η ανταγωνιστικότητα της οικονομίας μειώνεται. **Με μπλε χρώμα σημειώνεται η διακυβέρνηση της Ν.Δ., με πράσινο του ΠΑ.ΣΟ.Κ. και με πορτοκαλί χρώμα η περίοδος μετά το 2009.

Ο Πίνακας 2 παρουσιάζει τις συνολικές μεταβολές μεταξύ του πρώτου και του τελευταίου έτους της κάθε περιόδου ανάλυσης.

Πίνακας 2. Οι μεταβολές ανά μεταβλητή και ανά περίοδο διακυβέρνησης

Πηγές: AMECO Database, IMF (April 2013).

Σημειώσεις: * Με μπλε χρώμα σημειώνεται η διακυβέρνηση της Ν.Δ., με πράσινο του ΠΑ.ΣΟ.Κ. και με πορτοκαλί χρώμα η περίοδος μετά το 2009. **Όσο αυξάνεται το Μοναδιαίο Κόστος Εργασίας, τόσο η ανταγωνιστικότητα της οικονομίας μειώνεται.

Η εξέλιξη του κατά κεφαλήν ΑΕΠ, σημειώνει συνεχείς αυξήσεις, με εξαίρεση την περίοδο διακυβέρνησης 1989-1993 της Ν.Δ. και την περίοδο 2009-2012.

Όσον αφορά στο Ακαθάριστο Χρέος, η σωρευτική αύξησή του είναι εντυπωσιακή. Σε απόλυτα μεγέθη, οι μεγαλύτερες αυξήσεις σημειώθηκαν κατά τη διάρκεια των κυβερνήσεων 1989-1993 της Ν.Δ. (€47,9 δις), 1993-2000 (€71,74 δις) και 2000-2004 (€42,1 δις) του ΠΑ.ΣΟ.Κ. και 2004-2009 της Ν.Δ. (€115,5 δις).

Τέλος, η μείωση της ανταγωνιστικότητας είναι εμφανής σε όλη τη διάρκεια που εξετάζουμε. Εξαίρεση αποτελεί η τελευταία περίοδος (2009-2012) κατά την οποία η ανταγωνιστικότητα έχει βελτιωθεί, όχι επειδή αυξήθηκε το παραγόμενο προϊόν, αλλά λόγω της μείωσης του κόστους εργασίας (βλ. σημείωμα «
Το Κόστος Εργασίας: Επικαιροποίηση»).

Το γενικό συμπέρασμα είναι ότι κάθε χρόνο διακυβέρνησης της Ν.Δ., κατά μέσο όρο το κατά κεφαλήν ΑΕΠ αυξανόταν κατά €1.384, το χρέος κατά €17,5 δις και η ανταγωνιστικότητα μειωνόταν κατά 3,55 μονάδες. Αντίστοιχα, κάθε χρόνο διακυβέρνησης του ΠΑ.ΣΟ.Κ., κατά μέσο όρο το κατά κεφαλήν ΑΕΠ αυξανόταν κατά €3.441, το χρέος κατά €7,7 δις και η ανταγωνιστικότητα μειωνόταν κατά 3,48 μονάδες. Τέλος, μετά το 2009, κατά μέσο όρο το κατά κεφαλήν ΑΕΠ μειωνόταν κάθε χρόνο κατά €1.046, το χρέος αυξανόταν κατά €2,82 δις και η ανταγωνιστικότητα βελτιωνόταν κατά 3,04 μονάδες.

Ανεξαρτήτως όμως του σε ποια περίοδο και τι αυξανόταν, το συμπέρασμα είναι πολύ απλό: Η βελτίωση του εισοδήματος συνοδεύτηκε από αύξηση του χρέους και από κατάρρευση της ανταγωνιστικότητας. Και αυτό είναι το δράμα της Ελληνικής οικονομίας σήμερα με πολύ απλά λόγια. Θα μου πείτε βέβαια ότι με τα «ψέματα» (δανικά) κατορθώσαμε να αυξήσουμε σημαντικά το κατά κεφαλήν εισόδημα και όταν ήρθε η ώρα της πτώσης (πτώχευσης) πέσαμε, αλλά σε καμία περίπτωση (λόγω του ελεγχόμενου τρόπου εξέλιξης) δε φτάσαμε τόσο χαμηλά όσο όταν ξεκινήσαμε τη φούσκα των χρεών. Αυτή είναι μια άλλη εκδοχή της ιστορίας μας που θα τη συζητήσουμε σε ένα άλλο σημείωμα.

Παναγιώτης Πετράκης
Καθηγητής ΕΚΠΑ

Με τη συνεργασία του Π. Κωστή
In Deep Analysis

Καθ. Παναγιώτης Ε. Πετράκης